Tembung
wilangan utawa kata bilangan (Basa Indonesia) yaiku tembung kang
mratelakake gunggunge barang. Tembung wilangan iki bisa kanggo ngetung
gunggunge wong, barang, kewan, lan liya-liyane. Tembung wilangan bisa diperaang
dadi telu;
(1)
wilangan
babon,
(2)
wilangan
susun,
(3)
wilangan
pecahan.
1.
Wilangan Babon
Wilangan babon utawa wilangan wutuh
uga sinebut numeralia pokok utawa numeralia utama. Kang kaalebu
tembung wilangan babon yaiku kaya ing ngisor iki:
0 → enol (das)
1 → siji (eko)
2 → loro (dwi)
3 → telu (tri)
4 → papat (catur)
5 → lima (panca)
6 → nem (sad)
7 → pitu (sapta)
8 → wolu (astha)
9 → sanga (nawa)
Wilangan babon bisa dibedakake dadi
wilangan kumpulan lan wilangan sadhengah.
1.
wilangan
kumpulan
kang kalebu wilangan kumpulan yaiku
tembung:
a.
las-lasan
11 →
sewelas 16
→ nembelas
12 → rolas 17 → pitulas
13 → telulas 18 → wolulas
14 → patbelas 19 → sangalas
15 → limalas
b.
kur-kuran
21 → selikur 26 → nemlikur
22 → rolikur 27 → pitulikur
23 → telulikur 28 → wolulikur
24 → patlikur 29 → sangalikur
25 → selawe
c.
dasan
10 → sepuluh
20 → rongpuluh
30 → telungpuluh
40 → patangpuluh
50 → skeet
60 → suwidak
70 → pitungpuluh
80 → wolungpuluh
90 → sangangpuluh
Wilangan 25, 50, lan 60 ora sinebut limalikur,
limangpuluh, lan enempuluh. Nanging sinebut selawe (salawe), seket, lan
suwidak (sewidaak/sawidak). Tembung iku ana gandheng cenenge karo lawe
(benang), iket (tali), lan widak (Jawa Kuna).
-
Biyen
saben 25 didadekake siji kanthi ditaleni nganggo lawe, terus dadi salawe.
-
Biyen
saben ronglawe uga terus diiket dadi siji terus dadi saiket, suwe-suwe
tembung saiket dadi seket.
d.
atusan
e.
ewon
f.
yutan
2.
wilangan
sadhengah
wilangan
sadhenga iku wilangan kang durung genah utawa durung kaweruhan gunggunge. Kang
kalebu wilangan sadhengah yaiku kabeh, sethithik, saperangan, sabagean,
sacuwil, saipit, akeh, sadhengah, saabreg, sapethekruk, sakmit, kathah,
sakedhik, lan sadaya.
3.
Wilangan Susun
Wilangan susun yaiku wilangan undha
usuk (numeralia tingkat). Wilangan iki kanggo ngndharake urutaning
jumlah (gunggung). Kang kalebu tembung iki yaiku kapisan, kapindho, katelu,
kapapat, kalmia, kaenem, kapitu, kawolu, kasanga, kasepuluh, kaping pisan,
kaping pindho, kaping telu, kaping papat, kaping lima, kaping enenm, kaping
pitu, kaping wolu, kaping sanga, kaping sepuluh, lan sapanunggalane.
4.
Wilangan Pecahan
Wilangan pecahan yaiku wilangan kang
gunggunge ora nganti siji, kang kalebu tembung pecahan yaiku kaya ing ngisor
iki:
¼ → seprapat
2/4 → rongprapat
¾ → telungprapat
1/3 → saprotelon
2/3 → rongprotelon
½ → setengah
1 ½ → siji setengah
0 Response to "Tembung Wilangan"
Post a Comment